ES-lassen komen veel voor in de spoorbouw. De ES van ES-las staat voor: Elektrische Scheidingslas. Deze zorgt voor een stroomonderbreking. waardoor in feite een baanvak gemaakt wordt. Doordat het spoor wordt opgedeeld in baanvakken, kan de spoorverkeersleiding zien waar de trein zich op dat moment bevindt. Verder worden ook de seinen en overwegen geschakeld door middel van de ES-las. Omdat het spoor in baanvakken is verdeeld, weet het sein of zijn baanvak bezet is en dus op rood moet gaan staan. Ditzelfde geldt voor een overweg. Wanneer een overweg door krijgt dat er een trein op dat bewuste baanvak komt, gaan de spoorbomen naar beneden. Zodra de trein van het baanvak af is, gaan de spoorbomen weer omhoog. Er zijn verschillende soorten ES-lassen.
We maken onderscheid in:
- Geconstrueerde ES-lassen
- Gelijmde ES-lassen (lijmlassen)
Verder heb je bij de Geconstrueerde ES-lassen nog onderscheid in:
- Het nieuwe model
- model 1981
Bij de Gooiboog is gebruik gemaakt van een gelijmde ES-las. Dit model is gekozen omdat je te maken hebt met voegloos spoor. Doordat het spoor maar beperkt kan uitzetten, komen er grote langskrachten op de spoorstaaf, en op de ES-las. Daardoor is de geconstrueerde ES-las niet toepasbaar omdat deze las geen grote dwarskrachten kan verwerken. Deze lasverbinding kan alleen gebruikt worden in voegen spoor. Als er voegen in het spoor zitten, kan de spoorstaaf uitzetten, waardoor er minder grote krachten in het spoor optreden.
Wanneer de ES-las gemaakt is, wordt deze meteen op het werk gecontroleerd. Dit is verplicht, in de praktijk komt dit vaal voor, maar niet altijd. Mocht namelijk een ES-las niet goed afsluiten, en dus gaan geleiden, dan kan er een passtuk inclusief gelijmde ES-las worden besteld, of een normaal passtuk zonder lijmlas. Meestal wordt in dat soort gevallen een passtuk met lijmlas besteld omdat dit goedkoper en praktischer is. Verder kan er vanuit het bestek opgegeven worden dat de ES-lassen vooraf in de fabriek moeten zijn gemaakt. We spreken dan over prefab ES-lassen. Het voordeel van een prefab ES-las is dat de kwaliteit van de las constant is. Als je de ES-lassen op de plaats van bestemming fabriceert, mag de temperatuur van de spoorstaaf niet onder de 5 graden komen. Een prefab ES-las wordt in een lengte van 8,2m geleverd voor NP46, en in een lengte van 8,2m voor UIC54. Op deze manier kan je de las nog op maat maken om in het spoor te leggen.
Om een ES-las te kunnen maken, heb je gecertificeerd personeel nodig. Grote bedrijven zoals de Strukton, BAM rail en Volker Stevin hebben zelf lassers in dienst, maar er zijn ook aparte bedrijven die gespecialiseerd zijn in de raillastechniek. Niet iedereen mag een ES-las maken, voor de lassen zijn aparte ploegen die zich iedere dag bezig houden met het lassen maken, waardoor zij veel kennis en praktijkervaring hebben op het gebied van ES-lassen.
Om te zorgen dat de ES-las niet geleid word er een kunstof plaatje tussen gestopt. Verder worden de spanbouten ook nog bekleed met een isolerende laag om te zorgen dat de spoorstaven niet in contact met elkaar kunnen komen. Vervolgens wordt er een vulling tussen de ziel van de spoorstaaf en de lasplaat gespoten. Dit is ter isolatie van de lasplaat. Als dit gebeurd is, kan er een nylon klemplaat worden bevestigd. De ES-las is nu nagenoeg klaar. Er hoeft alleen nog een beschermende coating op.
Om een gelijmde ES-las te kunnen maken zoals hierboven heb je nodig:
- 2 lijmlasplaten
- 1 profielplaatje
- 4 spanbouten
- 8 stalen ringen
- 4 tandschotelringen
- 4 dubo ringen
De standaard veiligheidsregels, zijn Arbo veiligheidsregels. Tijdens het slijpen van 2 spoorstaven moeten de volgende kleding gedragen worden:
- Veiligheidskap: bescherming van de ogen
- Beenkappen: zorgen dat je kleding niet gaat branden
- Gehoorkap: bescherming van de oren
- Leren schort: zorgt ervoor dat je kleding niet gaat branden
- Werkhandsschoenen: bescherming van je handen tegen de vonkenregen
- Veiligheidsschoenen
De beenkappen en leren schort mag vervangen worden door een brandwerende overall.
